AUSTIN FRIARS LONDEN
Door Hans Uytenbogaardt, gepubliceerd juli 2025
Vierhonderdvijfenzeventig jaar Nederlandse Kerk Austin Friars in Londen. Tijd om stil te staan bij de start van deze kerk van migranten en van vluchtelingen uit de zuidelijke en noordelijke Nederlanden die uitweken voor de geloofsvervolgingen door de katholieke Habsburgers. De Nederlandse kerk was daarmee de eerste en dus oudste Nederlandstalige reformatorische kerkgemeenschap.
‘Landen scheiden, zeeën verbinden’. Met deze inzet kenschetst de kerkhistoricus Lindeboomi de verbinding tussen Engeland en het continent in de eerste helft van de 16e eeuw. Het is een tijd van druk staatkundig, economisch, wetenschappelijk, theologisch-kerkelijk en kunstzinnig verkeer tussen de landen rond de Noord- en Oostzee en de landen op het continent. Zo ontstaan er onder meer in Engeland groeperingen, ‘naties’ ,van verschillende continentale komaf. De koninklijke regeerders beschouwden zich ‘blessed by the infinite number of strangers and aliens of foreign countries and nations which daily do increase and multiply’. In Engeland betrof het, voor een niet onbelangrijk deel de groepsvorming van die migranten, de vluchtelingen voor de geloofsvervolgingen.
In die open minded setting voor migranten ontstaat in de jaren 40 van de 16e eeuw door een gelukkige samenloop van omstandigheden in Londen ruimte voor het ontstaan van reformatorische Nederlands- en Franstalige kerkelijke gemeenschappen van de vluchtelingen voor geloofsvervolgingen op het continent. We hebben het dan waarschijnlijk over wellicht 600 à 800 personen. Zo zien we dat in Londen al in 1547 de groep Nederlandstaligen kerkten in een Anglicaanse parochiekerk.
Onder het bewind van de hertog van Somerset, de regent van de kind-koning Edward VI die in 1547 Hendrik VIII opvolgde, maakte de labiele koers van deze koning plaats voor meer stabiliteit. Met de support van aartsbisschop Cranmer van Canterbury werd een koersverandering ingezet, waarbij de reformatie in meer evangelische zin in toenemende mate Zwitsers-Calvijns werd gestempeld.
De paus van de toekomst: ook de paus van de protestanten?
Door Hans Kronenburg, gepubliceerd 12 mei 2025
Je kon erop wachten: op het positieve geluid van protestanten die na het overlijden van paus Franciscus zeiden `hij was ook mijn paus’ moest vroeg of laat een tegengeluid volgen. En jawel, tien dagen later stond boven de column van Marc de Jager met grote letters: ‘En toch ben ik blij dat protestanten geen paus hebben’ (Nederlands Dagblad, 2 mei 2025).
In zijn column typeert De Jager de rooms-katholieke kerk als een hiërarchisch instituut, waarin leiders de dienst uitmaken. Hij schrijft zelfs dat de eenheid van de kerk ‘geborgd’ is, gegarandeerd, in de hiërarchie: ’zonder leiders geen kerk’. Dat hiërarchische kerkmodel zet hij vervolgens af tegen het ‘strikt synodaal-presbyteriaal model’ van de Protestantse Kerk in Nederland. ‘Dat betekent dat alle ambten gelijk zijn (presbyteriaal), maar ook dat kerken elkaar ontmoeten en toezicht op elkaar houden (synodaal). Wij kennen geen leiders die boven anderen staan, slechts dienaren die elkaar bij de les houden’. ‘De’ PKN bestaat eigenlijk niet, zij kent alleen lokale gemeenten met lokale leiders. Deze ‘platte’ kerk heeft wel een ’hoofdkantoor’ (!), gevestigd te Utrecht, waar allerlei bureaucratische regeltjes vandaan komen.
Paus Franciscus omringd door twintig kerkleiders tijdens de oecumenische avondwake op 30 september 2023 op het Sint Pietersplein. Beeld: Luisterend op weg.
Mijn protestantse identiteit kan ik alleen katholiek dragen
Perspectief 2019-46, 16 december 2019
Idelette Otten
‘Je identiteit is iets dat je licht moet dragen’ zei filosoof Kwame Anthony Appiah in een interview met Trouw (28 oktober 2019). In zijn boek ‘De leugens die ons binden. Een nieuwe kijk op identiteit’ fileert Appiah zogenaamde vaste identiteiten als nationaliteit, geloof en kleur door vragen als wat is bruikbaar, wat is onzin? Zonder identiteit kunnen we niet, het bindt, maar het kan ook misgaan: ‘De leugens beginnen als je iemand labelt als een lid van een bepaalde categorie en vooroordelen hebt’. In dit opzicht tieren ook in de christelijke traditie leugens welig. Christenen labelen elkaar voortdurend, bijvoorbeeld wanneer ze elkaar katholiek of protestant noemen. Als ik mezelf zou moeten labelen zou ik zowel het woord protestant als katholiek willen gebruiken, als twee zijden van één medaille. In een protestantse setting voel ik me altijd katholiek, maar in een rooms-katholiek gezelschap weet ik mij vaak protestant. Maar bij al mijn gevoelens spelen vooroordelen en leugens zeker een rol.
Tekst Koffeman op Forumdag 2013 Busan - Faith and Order over de Kerk
Tekst artikel 2013 Marcel Sarot -de katholiciteit van 'Kampen'