Houd de belangrijke theologische term ‘katholiek’ zuiver.

Reactie van Joris Vercammen, voorzitter van het OFK, op een in het Nederlands Dagblad verschenen artikel van Hendro Munsterman d.d. 31-10-20:

De bewering dat de term katholiek ‘rommelig’ en ‘verwarrend’ zou zijn, zoals Hendro Munsterman stelt (ND, 31 oktober), onderschrijven wij niet. Munsterman zelf heeft inderdaad de nodige moeite die belangrijke theologische term zuiver te houden, maar dat is een andere zaak.
Het is nu precies aan de oecumenische beweging van de laatste decennia te danken dat de term ‘katholiek’ veel minder tot een eigennaam geworden is dan hij voorheen was. Dat we ons ervan bewust zijn dat de term een geschiedenis heeft, blijkt uit wat we geschreven hebben in ons Katholiek Manifest uit 2012: ‘Wij beseffen dat woorden als ‘katholiek’ en ‘katholiciteit’ belast zijn en soms weerstand oproepen. Toch zijn ze onvervangbaar, omdat ze uitdrukken wat wezenlijk is voor de kerk.’

 Verder wordt er duidelijk in gemaakt dat God zelf de bron is van de katholiciteit, die een wezenskenmerk is van de kerk, want ‘de kerk is niet meer (maar ook niet minder) dan werkzaam teken van Gods bedoeling met de wereld’. De kerk is, als het goed is, gericht op verbondenheid en eenheid en dus katholiek. Daarom herkennen wij ons geenszins in de opmerking van Munsterman dat protestanten minder dan rooms-katholieken gericht zijn op de zichtbare wereldwijde eenheid van de kerk.

Zo stellen we verder in hetzelfde manifest: ‘Omdat de kerk in viering en geloofsleven een boodschap vertolkt die katholiek is van karakter, bestemd voor alle mensen van alle plaatsen en alle tijden, zal iedere lokale geloofsgemeenschap zich permanent moeten afvragen of ze leeft uit deze katholieke grondhouding.’ Dat de term ‘katholiek’ feitelijk confessioneel geclaimd wordt door één bepaalde kerk, is voor ons een motivatie te meer op te komen voor de spirituele en theologische kracht die erin besloten ligt en die wij niet verloren willen zien gaan. Dat daarvoor een vruchtbare grond is, merkt men aan menig christen en aan christelijke gemeenschappen die feitelijke confessionele grenzen doorbreken en zich opgenomen weten in een wereldwijd ‘verbond van christenen’.

We raden Munsterman aan de term ‘katholiek’ te blijven gebruiken. Echter niet zoals hij voorstelt, dat is niet minder dan een devaluatie van de term. Laat hij zich gewoon ‘rooms-katholiek’ blijven noemen en de moeite die hij daarmee kennelijk heeft omarmen. We waarderen dat hij ons Katholiek Manifest al ondertekend heeft, maar roepen hem alsnog op zich nog meer van de inhoud te laten doordringen.

Joris Vercammen, voorzitter Oecumenisch Forum voor Katholiciteit